آموزش شناخت مزاج صفرا

منظور از صفرا چیست؟

مراد از صفرا هر ماده ی زرد رنگی که داخل خون یافت می شود و محل تولد این مواد در پهلوی راست(کبد) می باشد. ماده ی زرد رنگی که کبد تولید می کند و به کیسه ی صفرا می ریزد و به هضم و جذب غذا کمک می کند. این صفرا در بدن پخش است و در خون جریان دارد. ماهیت صفرا در خون همان گلبول های قرمز یا بیلیروبین است. اگر بیلیروبین یا کلسترول در بدن بالا برود بدن زرد می شود.

بیماری های مرتبط با غلبه ی صفرا

۱.ضعف اعصاب و عصبانیت
۲. برخی از سردردها
۳. شلی دریچه ی قلب(این مشکل اغلب مربوط به غلبه ی صفراست، البته گاهی به غلبه ی بلغم هم مربوط می شود).
۴. ضعف قلب
۵. بیماری های گوارشی و معده(اگر صفرا زیاد شود اسید در معده زیاد تولید شده و چون ماهیت اسید سرد است معده هم سرد می شود).
۶. رفلاکس و سوزش معده
۷. بیماری دیابت(تشنگی زیاد یکی از علائم شاخص صفراست که در دیابت هم مشهود است، البته گاهی بلغم هم سبب دیابت می شود ولی به ندرت).
۸. بیماری های روده مثل کولیت روده
۹. بیماریهای پوستی مثل پسوریازیس و اگزما و...
۱۰. افسردگی ای که همراه با دلشوره باشد
۱۱. بعضی از بی خوابی ها
۱۲. عجول بودن
۱۳. استرس و اضطراب زیاد

بیماری های روحی مرتبط با غلبه ی صفرا

۱. بَلبَله(دلشوره و ناآرامی درونی)
۲. اختلال عقل(زدن حرف های ناشایست و انجام کارهای سبک بازی)
۳. جنون اَدواری(اگر صفرا کنترل نشود منجر به جنون ادواری می شود، به این معنی که جنون گاهی در زمان های خاص در بیمار دیده می شود)
۴. فخر فروشی
۵. سرکشی و نافرمانی
۶. عجول بودن در هر کاری(غیر از عجله در کار خیر که خوب است).
۷. غیرت بی جا داشتن(مثلا امر به حجاب کردن جلوی محارم)

عوامل موثر در هیجان صفرا 

خوردن آب های راکدی که روی زمین باقی مانده است.
آب معدنی هم همین ویژگی را دارد و گاهی هم در معرض آفتاب قرار می گیرد.
آب های پشت سد بخاطر حجم بالایی که دارد زیاد بد نیست. ولی بهترین آب، آبهای زیر زمینی هست آبی که جریان داشته باشد. به ترتیب آب باران، چشمه، قنات، و بعد آب رودخانه در اولویتند.
حجامت شخص روزه دار
ماهیت روزه گرم است بنابراین در روزه صفرا بالا می رود، در حجامت هم چون خون کم می شود صفرا بالا می رود(خروج خون از بدن باعث بالا رفتن صفرا خواهد شد).
فصل تابستان چون گرم و خشک است سبب هیجان صفراست.
انجام کارهای سنگین(کسی که چاره ای ندارد باید توصیه های مزاج صفرا را رعایت کند).
خوردن گوشتی که همراه با چربی بالا باشد.
خوردن خوراکی های گرم و خشک
بو کردن مشک عنبر، عطر سنجد(جایگزین این عطرها: عطر بهارنارنج، گل محمدی، گل یاس)
مصرف میوه های خشک(خشکی را در صفرا تشدید می کند)
مصرف تلخی ها(جایگزین آن غذاهای شیرین و ترش می باشد).

 

مشخصات ظاهری صفراوی مزاج ها

رنگ چهره

در روایت است زمانی که شخصی از اهالی خانه بیمار می شدند، امام علیه السلام به صورت او نگاه می کردند، اگر گلگون بود توصیه به حجامت و اگر رنگ چهره زرد بود توصیه به خوردن آب سرد می کردند. چرا در مزاج دَم و صفرا به رنگ چهره نگاه می کنیم. چون پیشتر گفتیم جایگاه و محل تمرکز خون در سر و صورت است. اگر خون زیاد شود چهره گلگون و اگر کم شود چهره زرد خواهد شد. فقط مزاج دَم و صفرا از رنگ چهره به صورت قطعی مشخص می شود.

 

سن فرد صفراوی مزاج

از ۱۵ تا ۳۵ سالگی سن غلبه ی صفراست. بسیاری از افراد در این سنین صفرای بالایی دارند مگر بخاطر تغییر شرایط آب و هوا یا تغذیه ناسالم دچار غلبه ی مزاج های دیگر هم شده باشند.

مشخصات جسمی فرد صفراوی

گرگرفتگی و گرمای درونی 

در صفراوی ها گرما فقط درونیست، اما در غلبه ی دَم گرما هم درونی هم بیرونیست. در صفرای تنها چون خون کم می شود بنابراین بدن از بیرون سرد و شخص لاغر اندام است.

 

رطوبت و تشنگی

چون  فرد صفراوی عطش دارد آب زیاد مصرف می کند و رطوبت در بدنش بیشتر می شود بنابراین برای دفع این رطوبت تعریق زیاد، تکرر ادرار و آبریزش دهان هنگام خواب دارد.

 

اسهال صفراوی

افراد صفراوی معمولا در اجابت مزاج حالت اسهال دارند زیرا خروج صفرا از بدن از طریق اسهال صورت می گیرد. البته اسهال علل مختلفی دارد اما اسهال صفراوی معمولا در فصل تابستان، زرد رنگ و حالت سوزش دارد.

 

تهوع صبحگاهی

 

تلخی دهان

تلخی دهان بیشتر از صفراست البته گاهی هم از سودا

داروهای مزاج صفرا

زمان تجویز دارو وقتی است که مراجعه کننده ۷۰ درصد از علائم غلبه ی مزاج را داشته باشد و این غلبه ی مزاج سبب بیماری او شده باشد. البته در روایات بسیار تاکید شده است که باید با بیماری مدارا کرد تا زمانی که کفه ی بیماری بر سلامتی بچربد، وگرنه باید اجازه داد تا بدن خودش با بیماری مقابله کند تا سیستم ایمنی بدن مقاوم شود.

 

صفرابر

از جمله ترکیبات صفرابر: تخم و برگ خرفه، برگ کاسنی (ترکیبات سرد)
سقمونیا، سنا، ترنجبین، صبرزرد، هلیله ی زرد  (ترکیبات مسهل)

 

تقویت عصب

در ترکیبات این دارو گیاهان آرامبخش و مقوی اعصاب از جمله بابونه، مویز، هلیله ی زرد، پیاز و تخم پیاز، دارچین وجود دارد. فقط در جایی که بیمار ضعف اعصاب داشته باشد توصیه می شود. در این دارو چون گیاهان آرامبخش وجود دارد برای افسردگی نیز مفید می باشد.

 

سرد کننده

ترکیبات این دارو خیلی سرد است و برای بیمارانی که مشکلات روماتیسمی، سردی معده، و مزاج صفرا بلغمی دارند ممنوع می باشد. این دارو برای مشکلاتی همچون بلوغ زودرس، مزاج صفرا دَم، اگزما و پسوریازیس، بچه هایی که بیش فعالی دارند و... مفید می باشد.

 

سویق عدس

 

اسفرزه

موقع تجویز اسفرزه اگر بیمار اسهال بود اسفرزه را به صورت خشک و اگر یبوست بود اسفرزه با آب تجویز شود.

 

داروی ترکیبی صفرا

ترکیبی از همه ی داروهای صفرا ست. چون در این دارو سرد کننده هم وجود دارد برای بیماران صفرا بلغمی، کسانی که مشکل معده ی سرد و مشکلات روماتیسمی دارند ممنوع است.

توصیه های روایات برای درمان صفرا

مشی

چند تعبیر برای این توصیه هست که قوی ترین آن استفاده از مسهلات، چه دارو چه مفردات است. برای افرادی که صفرای تنها و سودای تنها دارند باعث خشکی بیشتر و ضعف خواهد شد بنابراین تجویز نمی شود مگر اینکه مدتی خرما با آب مصرف شود تا رطوبت در بدن زیاد گردد. در مزاج صفرا دَم و صفرا بلغم استفاده از مسهلات مانعی ندارد.

 

حمام کردن بعد از غذا(بلافاصله بعد از غذا یا با شکم خالی ممنوع)

 

سویق عدس

• مصرف آن به صورت خشک، ناشتا به میزان ۳قاشق غذا خوری
• عملکرد سویق عدس این است که رطوبت را در بدن حفظ می کند بنابراین عطش و تعریق از بین می رود.
• سویق عدس معده را تقویت، سوزش و اسید زیاد معده را جذب و درمان می کند.
• کسی که رفلاکس دارد از مصرف سویق عدس با آب خودداری کند.
• در سودای بالا که منجر به وسواس، افسردگی و فکروخیال زیاد شده است مصرف سویق عدس توصیه نمی شود چون سودا را در بدن به هیجان می آورد.
• سویق عدس بدن را سرد می کند ولی معده را نه

 

خوردن انار قبل و بعد از حجامت

حجامت برای افرادی که صفرای تنها دارند توصیه نمی شود و درمان نیست، چون صفرا را تشدید می کند.

 

مصرف روغن زیتون

هم به صورت خوراکی، هم روغنمالی بدن؛ عصبانیت را درمان کرده همچنین عصبها را تقویت می کند. روغنمالی با روغن دارچین که پایه ی زیتون دارد برای تقویت عصبهایی که ضعیف شده مؤثر است.

 

مصرف مویز و کشمش

 

خوردن عسل صبح ناشتا

 

افطار با آب فاتر

آبی که کمی جوشیده باشد و بعد ولرم مصرف شود با شکم خالی و مداومت در استفاده از آب فاتر
۱. کبد و معده را پاکسازی می کند.
۲. بوی بد دهان را می برد.
۳. دندان های نیش که تکیه گاه دندان های دیگر هستند را تقویت می کند.
۴. تقویت کننده ی چشم است و جلای چشم را بر می گرداند.
۵. تسکین دهنده ی عروقی است که دچار هیجان شده و از جهش ژن و مشکلات ژنتیکی جلوگیری می کند.
۶. برای درمان صفرا، سودا و بلغم مفید است.
۷. حرارت معده با مصرف آب فاتر تسکین می یابد.
۸. برای تسکین سردرد میگرنی مفید است.

 

مصرف آب سرد

• حرارت دَم و صفرا را خاموش می کند.
• به هضم غذا کمک می کند.
• سنگینی سر دل را درمان می کند.
• درمان تب نیز هست.

 

خوردن آب بیش از حد نیاز

(برای صفرای تنهامفید است)

 

خوردن ماهی تازه ی دریا همراه با آب و نمک

 

خوردن رطب سرد

خرمایی که رنگ آن بیشتر رو به سیاهی و تازه است. در مقابل خرمای خشک با رنگ روشن گرم است.

برگرفته از کتاب ارزشمند دراسة في طب الرسول المصطفي(ص)، با شرح و تبیین استاد محمد محجوری(حفظه الله)